BISKUPIEC

BISKUPIEC  Miasto położone jest w południowo-wschodniej części Warmii. Powstało na bazie osady przy strażnicy biskupów warmińskich. Zamek pierwotnie był budowlą drewniano-ziemną, a później murowaną. Pierwsza wzmianka w zachowanych dokumentach o zamku w Biskupcu pochodzi z 1389. Budowla miała strzec trasy Warszawa-Królewiec. Prawa miejskie(chełmińskie) dla Biskupca nadał biskup Henryk Sorbom 17 października 1395. Zasadźcą Biskupca był Jan z Mokin (wieś koło Olsztyna). Po założeniu miasta mieszkańcy otrzymali zwolnienie od podatków na okres 12 lat. Biskupiec otoczony był murem obronnym i posiadał dwie bramy miejskie: Szczycieńską i Reszelską. Miasto nawiedzały często klęski – pożary i zniszczenia wojenne (m.in. w czasie wojny głodowej w 1414 r., w latach wojny polsko-krzyżackiej 1519-21, a w 1659 r. spalili je Brandenburczycy). Na początku XVIII wieku grasowała tu epidemia dżumy. W czasie wojny siedmioletniej w Biskupcu przebywali żołdacy pruscy i rosyjscy. Zamek w Biskupcu uległ całkowitemu zniszczeniu w czasie wojny trzynastoletniej. Biskupiec przed reformacją był siedzibą jednego z czternastu archiprezbiteratów (dekanatów) w diecezji warmińskiej. W latach 1466-1772 Biskupiec podobnie jak cała Warmia należał do Polski. Zostało to brutalnie przerwane w 1772 r., gdy miasto w wyniku I rozbioru Polski zagarnęły Prusy. Według sprawozdania biskupieckiego proboszcza z 1797 r. z 200 dzieci uczęszczających na naukę religii, tylko 20 uczyło się języka niemieckiego. Nowe nadzieje rozpaliła w mieszkańcach epoka napoleońska. W roku 1807 a następnie w 1812 (maju i czerwcu) w mieście stacjonowały wojska francuskie zmierzające w stronę Moskwy. Pobyt żołdaków wiązał się z dużymi stratami, jakie miasto poniosło w wyniku kontrybucji. Po klęsce Napoleona na krótko zajęli miasto Rosjanie. W 1882 r. w odpowiedzi na akcję germanizacyjną władz pruskich utworzono w mieście bibliotekę polską Towarzystwa Czytelni Ludowych. Według raportu rejencji królewieckiej z 1897 r. w powiecie reszelskim (biskupieckim}, jak i w całej południowej Warmii i cześci Mazur, 75 proc. dzieci porozumiewało się po polsku.Pod koniec XIX w. Biskupiec uzyskał połączenie kolejowe z Czerwonką, Mrągowem i Szczytnem. W latach 1862-1975 Biskupiec był siedzibą powiatu reszelskiego. Uprzemysłowienie miasta nastąpiło w drugiej połowie XIX wieku – w 1885 uruchomiono browar i inne zakłady przemysłowe. W 1899 r. w Biskupcu powstał garnizon. W 1910 r. otwarto w mieście elektrownię.Wynik plebiscytu na Warmii i Mazurach w 1920 r. okazał się niekorzystny dla Polski. W okresie międzywojennym działały w Biskupcu liczne organizacje polskie. W czasie ostatniej wojny Niemcy utworzyli w Biskupcu obozy dla jeńców wojennych (Polaków, Francuzów i Rosjan). Jeden z nich znajdował się w pobliżu jeziora Kraksy. Gdy w 1945 r. miasto ponownie znalazło się w granicach Polski, zniszczenia zabudowy sięgały 50 procent. Niektórych budynków nigdy nie odbudowano.
ZabytkiKościół pw. św. Jana Chrzciciela. Kościół farny w Biskupcu istniał już w czasie lokacji miasta w 1395 r. Pierwotnie była to świątynia halowa o wielkości obecnej nawy głównej. Kościół kilkakrotnie był niszczony przez pożary i odbudowywany. W roku 1505 biskup Łukasz Watzenrode na odbudowę kościoła w Biskupcu przeznaczył cegłę z rozebranego w Lidzbarku szpitala św. Ducha. Konsekracji kościoła w 1580 r. dokonał biskup Marcin Kromer. Kościół po kilkukrotnych przebudowach i pożarze w 1766 r. otrzymał kształt trójnawowej hali. Kościół był powiększany jeszcze w późniejszym okresie. Obecny kształt świątyni jest wynikiem odbudowy po zniszczeniach w 1945 r. Z dawnego wyposażenia kościoła zachowała się wieczna lampka z 1740 r. i misa chrzcielna z XVI w. W dobrym stanie dotrwał do naszych czasów fragment barokowego ogrodzenia z XVIII wieku.
Kościół pw. bł. Karoliny Kózkówny. Dawny kościół ewangelicki wybudowany w latach według projektu Friedricha Augusta Stülera w latach 1848-1846, wieża 1868-1872. Kościół wybudowano w formie neoromańskiej bazyliki emporowej. Odrestaurowany w latach 70. XX wieku, do 1991 użytkowany przez Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolnego. Obecnie użytkowany jest przez parafię katolicką. Proboszczem jest ks. Krzysztof Brodzik. Średniowieczny gotycki układ przestrzenny starego miasta. Zespół kamieniczek przy ul. Floriańskiej, mur. XIX w. Kamieniczki na ul. Pionierów i Mazurskie Przedmieście XIX/XX w. Dawny ratusz z 1895 r. Starostwo, 1908 r.(obecnie Urząd Miejski) Kaflarnia, 1865 r. (obecnie restauracja) Dawny szpital, 1887 r. (obecnie Gimnazjum Katolickie) Wieża ciśnień, mur. 1912-1913. Kapliczki i krzyże przydrożne z XIX i początku XX w. Kapliczka przykościelna (kościół św. Jana) XVIII w. Browar, 1885 r. (nieczynny)