Ryn Mazury noclegi informator o mazurach. Noclegi i kwatery w Ryn
Informator o warmii i mazurach
  • Moje ogłoszenia noclegi mazury
  • Kontakt noclegi mazury
  • Dodaj ogłoszenie noclegi mazury

RYN

RYN
Najstarsze wzmianki dotyczące historii Gminy Ryn sięgają epoki neolitu (4500 - 1700 lat p.n.e.) Podczas prac wykopaliskowych w miejscowości Jeziorko odkryto wyroby kamienne z tego okresu. Każda następna epoka pozostawiała coraz więcej śladów. Wyroby z epoki brązu (700-600r pne) i charakterystyczne dla tego okresu kurhany odkryto w Sterławkach Wielkich. Z końca ub. wieku znane są pojedyncze kurhany i cmentarzyska kurhanów z Orła, Skorupek i Sterławek Wlk. W tym czasie datowane są również osady obronne budowane na wzniesieniach (Jeziorko, Orło) i osady nawodne (Knis).
Po raz pierwszy w źródłach pisanych wspomina mieszkańców tych ziem - Prusów, ok. I w. n.e. Tacyt. Ptolemeusz zaś mówi już o plemionach pruskich, wymieniając m.in. Galindów, którzy zamieszkiwali teren dzisiejszej Gminy Ryn. To mające swoje oryginalne obrzędy, tradycje i wierzenia pogańskie plemię zostało przetrzebione i unicestwione przez przybyłych tu na pocz. XIII w. Krzyżaków.
W efekcie tych działań cała, porośnięta gęstą puszczą okolica została wyludniona. Akcję kolonizacyjną przeprowadzono dopiero w XV i XVI w., sprowadzając na te tereny głównie chłopów polskich z Mazowsza. W tym czasie powstały prawie wszystkie istniejące do dziś na terenie Gminy wsie. Najstarsze informacje o Rynie pochodzą z Kroniki Wiganda z Marburga z 1377r, który to rok przyjmuje się, za początek budowy ryńskiego zamku (niektóre źródła podają 1376 r, a prace archeologiczne sugerują, że nastąpiło to o cale 100 lat wcześniej). Zamek zbudowano na wzgórzu najprawdopodobniej w miejscu istniejącego niegdyś galindzkiego grodu pomiędzy dwoma jeziorami, z których jezioro Ołów stanowiło naturalną fosę. Ponoć jezioro i zamek przypominały Krzyżakom rzekę Ren (Rhein) i zamki nad nią stojące - stąd być może wzięła się nazwa Ryn - ale to tylko legenda. Jak było na prawdę - nikt nie wie. Pod koniec XIV w. Zamek Ryn stał się siedzibą Komturii i jego znaczenie wyraźnie wzrosło.
Pierwszym ryńskim Komturem był Fryderyk von Wallenrod. Oprócz funkcji militarnych zamek pełnił rolę administracyjno - gospodarczą, zaopatrując Zakon m.in. w ryby, miód i mięso dzikiej zwierzyny. Mimo strategicznego położenia, grubych murów i masywnej konstrukcji zamek nie oparł się oblężeniu powstańców Związku Pruskiego w poł. XV w. Ocalałych, zbiegłych Krzyżaków bezlitośnie topiono w okolicznych jeziorach i bagnach.
W krzyżackie władanie powrócił po niespełna roku, odbity przez zaciężne wojska. Wraz z zamkiem rozwijała się osada (podzamcze), która dała początek przyszłemu miastu. W końcu XV w. podzamcze otrzymało prawo osiedla targowego, co w znacznym stopniu przyczyniło się do jego rozwoju. W XVI w. Ryn stal się centrum administracyjno - osiedleńczym. Po likwidacji Zakonu utworzono tu Starostwo Prus Książęcych. Niestety najazd Tatarów w poł XVII w. rozwiał wszelkie marzenia o dalszym rozwoju. Najeźdźcy część mieszkańców wzięli w jasyr, resztę wycięli w pień, pustosząc i paląc osadę. Ocalał jedynie zamek. W pół wieku później epidemia dżumy dokonała tak wielkich spustoszeń, że niektóre wsie wyludniły się niemal całkowicie. Pozostali przy życiu mieszkańcy opuszczali swoje domostwa chroniąc się w pobliskich lasach.Bodźcem do dalszego rozwoju Rynu stała się zmiana jego statusu. Król Prus Fryderyk I nadał 21 lipca 1723 roku prawa miejskie dla Rynu. Od tego roku Ryn posiadał Radę Miejską z Burmistrzem na czele oraz ławę, czyli sąd miejski. Wybrukowano ulice, ustawiono urządzenia przeciwpożarowe i wagę publiczną. Przybywającym tu osadnikom oferowano wiele przywilejów. Przyznawano bezpłatnie plac pod budowę domu, pokrywając jedną trzecią kosztów. Zezwalano na bezpłatny wyrąb drzew itd. Do końca XVIII w. Ryn był miastem czysto polskim. W XIX w. zaczęto prowadzić systematyczną i stanowczą akcję germanizacyjną. Sprowadzano nowych osadników z Niemiec, ograniczając lub nawet zakazując osiedlania Polakom. W połowie XIX w. stosunek ludności polskiej do niemieckiej wynosił 2 do 1. Podczas ogłoszonego w 1920 r. plebiscytu za Polską nie padł już ani jeden głos.W roku 1923 przewodnik po Mazurach notuje: "Ryn, miasteczko zniemczone o 2200 mieszkańcach zwane też po polsku Ryno (...) Prócz połączenia kolejowego do Rastemborka ma Ryn jeszcze połączenie omnibusem pocztowym do Sterławek, a w lecie parowcami do Lecu, Mikołajek i Rucian (...) Prócz zamku zabytków nie ma - odznacza się natomiast malowniczym położeniem na wzgórzu między dwoma jeziorami..."
Z czasem socjaldemokraci zdobyli parę mandatów w Radzie Miejskiej Rynu, a w wyborach do Reichstagu 1924 i 1928 roku zyskali ponad trzecia część ogółu głosów. W 1930 roku także komuniści odnotowali pierwszy sukces. W wyborach z 5-ego marca 1933 roku, już po dojściu Hitlera do władzy, na 1.111 ważnych głosów oddanych w Rynie, socjaldemokraci zyskali 140, a komuniści 118.
Początek XX wieku nie zmienił zbytnio wyglądu miasta. Nowych budynków wznoszono bardzo mało. Miasto nie miało sali kinowej ani stałego kina. Z zakładów użyteczności publicznej zbudowano gazownię, podstację elektrowni i wodociągi. Druga wojna Światowa przerwała rozwój miasta. W 1945 roku z 21 na 22 stycznia zarządzono ewakuacje ludności. Wojska radzieckie wkroczyły do Rynu 27 stycznia 1945 roku. W domach z miejscowych zostali tylko starcy. Niektóre budynki spłonęły. Wyglądem swym straszyły mury kościoła. Do miasta powróciła część zasiedziałych tu Mazurów. Przybyli też ze swoimi rodzinami robotnicy przymusowi i byli więźniowie zamkowych cel, których hitlerowcy nie zdążyli wymordować. Powstała radziecka komendantura miasta Ryn.
Dnia 22 lipca 1945 roku ustanowiono stałą władzę polską. Jesienią 1946 roku, gdy życie się unormowało, komendantura radziecka opuściła miasto. Wznowiona została nauka w szkole (istniejącej od 1529 roku) i organizowane były kursy repolonizacyjne dla Mazurów. Istniała też poczta i nadleśnictwo. Powstały liczne placówki handlowe i usługowe. Zamek pokrzyżacki co jakiś czas zmieniał właścicieli i ciągle był tylko częściowo wykorzystany.
Uruchomiona została kolejka wąskotorowa i komunikacja PKS. Od 16 stycznia 1949 roku działać zaczęła biblioteka miejska. Powstała też Spółdzielnia Pracy Inwalidów "Zorza". Utworzone zostały także: ośrodek zdrowia z izbą porodową, apteka, ośrodek weterynaryjny, wyremontowana przystań dla statków i utworzone kąpieliska.
Społeczeństwo miasta systematycznie co roku pracowało nad jego upiększaniem. Rozrosła się szkoła. Uruchomiono Dom Kultury, ułożono asfalt na trasie Ryn-Olsztyn i Ryn-Sterławki. Autobusy rozpoczęły regularne kursy.
Okoliczne miejscowości :GRZYBOWO (zał. w 1440 r.)
Wieś nad jez. Dejguny. Atrakcyjna, zalesiona , cicha i spokojna okolica zachęca do wakacyjnego odpoczynku. W pobliżu na niewielkim wzniesieniu znakomity punkt widokowy. Nad jeziorem dobre miejsca do biwakowania oraz pole namiotowe "Lisi Ogon".JEZIORKO (zał. w 1552r.)
Wieś założono przy nieistniejącym już jeziorze Brzóska. W 1928 r. zniekształconą dotąd nazwę Jesziorken przemianowano na Preussenburg. Ok. 1 km. na wschód, znajduje się grodzisko - spory pagórek ze ściętym wierzchołkiem. Podczas prac archeologicznych znaleziono tu wiele eksponatów, pochodzących z różnych epok (gliniane naczynia, kamienne narzędzia, wyroby z brązu itp.). Na zachód od wsi znajduje się "Wieżowa Góra " - najwyższe wzniesienie w okolicy (188m.)KNIS (zał. w 1484r.)
Wieś nad jeziorem Guber. W XVI w. mieszkali tu sami Polacy. Prace archeologiczne mówią o istnieniu obronnej osady nawodnej na płytkich wodach jeziora, sprzed ponad dwóch tysięcy lat. Wiele odkrytych tu przedmiotów (zdobiony nóż, pas z brązowymi okuciami i in.), znajduje się w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Po niemiecku wieś nazywała się Gneist.
Na wypoczynek we wsi zaprasza gospodarstwo agroturystyczne.
Przystanek PKS (połączenie z Rynem i Kętrzynem).KOZIN (zał. 1554 r.)
Wieś nad jez. Jagodne. W 1571 r. powstała tu karczma. W1625 r. ziemię uprawiało 23 chłopów czynszowych (sami Polacy ). Najazd tatarski, a następnie epidemia dżumy na pocz. XVIII w. spustoszyły wieś. Miejscowość jest atrakcyjnie położona przy Szlaku Wielkich Jezior. Znajdują się tu: przystań, stanica żeglarska, miejsca do biwakowania i sklepy spożywcze.
Przystanek PKS ( poł. z Giżyckiem , Mikołajkami , Rynem).KRONOWO (zał. w 1477)
Wieś nad jez. Dejguny. W 1847 r. komitet rodzicielski protestował tu przeciwko usunięciu języka polskiego, ze szkół. Na dachówce jednego z domów zachował się napis "BOZE OICZE BONDZ Z NAMI NIEDAY NAM ZAGINONC F.CIGAN 1862 CRONAU 15 TEN AUGUST". We wsi pensjonat, a w pobliżu zespół schronów z I wojny światowej, pole namiotowe i punkt widokowy nad jez. Dejguny. Wyjątkowo piękna i malownicza okolica.KRZYŻANY (zał. w 1547r.)
Pod koniec XVI w. gospodarzyło tu już 33 chłopów. Po epidemii dżumy, która zebrała obfite żniwo w latach 1709-1711r., sprowadzono nowych osadników - Polaków . W czasie walk niemiecko - rosyjskich w 1914 r. wieś została spalona. W 1927 r. jej nazwa - Krzysahnen została zmieniona na Steinwalde. We wsi znajduje się prywatna galeria fotografii, a nieopodal, w kolonii Krzyżany "Dworek u Pelców"- miejsce wakacyjnego wypoczynku. Przystanek PKS (połączenie z Rynem i Mrągowem).ŁAWKI (zał. 1499 r.)
W 1632 r. istniał tu dwór i dobra szlacheckie. Najazd tatarski w 1656 r. zniszczył wieś doszczętnie, a podczas zarazy w latach 1709 -1711 r. zmarły 153 osoby (ocalało tylko 30 ). W 1737 r. powstała szkoła. Przed wojną prosperowały: gorzelnia, cegielnia i gospoda. W 1938 roku nazwę wsi Lawken zmieniono na Lauken. Wieś położona jest przy wschodnim brzegu jeziora Ławki. Nad jeziorem znajduje się kąpielisko. Malownicza okolica zachęca do pieszych i rowerowych eskapad. W pobliżu wsi kolejne jezioro - Szymonek (Ławki Małe) Nieco dalej na płd. wschód - "Czapli las"- miejsce lęgowe czapli siwej (teren prywatny), w pobliżu stanowiska archeologiczne, m.in. cmentarzysko z okresu rzymskiego. We wsi znajduje się sklep spożywczy.
Przystanek PKS we wsi (poł. z Rynem i Giżyckiem).
Przystanek PKS ok. 1,5 km od wsi (poł. z Mikołajkami).MIODUŃSKIE (potocznie Mioduńsk) (zał. w 1584 r.) Wieś między Ławkami a Szymonką . W 1929 r nazwę Miodunsken przemianowano na Immenhagen. Nad pobliskim Kanałem Mioduńskim atrakcyjne łowiska wędkarskie.MRÓWKI (zał. w 1431 r.)
W 1929 r. nazwę wsi Mrowken przekształcono na Neuforst. Wieś uroczo położona nad jeziorem Ryńskim ma charakter letniskowy. Piękne tereny, bliskość lasu i jeziora oraz okoliczne pola namiotowe zachęcają do dłuższego pobytu.ORŁO {zał. w 1437 r.)
Wieś położona nad jeziorem o tej samej nazwie. Na pocz. XVII w. mieszkało tu ok. 800 osób, z których tylko jedna czwarta przetrwała sławetną epidemię dżumy.
Z Orłem połączony był majątek Głąbowo (zał. w 1416r), Canki oraz Dzikowizna. W pobliżu wsi kopiec strażniczy, z którego roztacza się piękny widok na malownicze jezioro Orło.
Przystanek PKS 1 km od wsi (poł. z Rynem, Sterławkami Wlk).PRAŻMOWO (zał. w 1546r.)
Wieś dawniej nazywała się Salpia. Obecną nazwę, (poch. od nazwiska jej założyciela - Stańka Prażmo z Szymonki) otrzymała po II wojnie światowej. Miejscowość ładnie ulokowana nad jez. Jagodne, przy Szlaku Wielkich Jezior. Wakacyjnych gości zaprasza Folwark "Kraszewo" i pensjonat "Mirex".
Przystanek PKS (poł. m.in. z Giżyckiem i Mikołajkami).RYBICAL (zał. w 1435 r.)
Jedna z najbardziej atrakcyjnie położonych wsi w okolicy. W XVI w. gospodarzyli tu wyłącznie Polacy. Ostatnie lata swojego życia spędził tu Maks Mazuch - pierwszy burmistrz powojennego Rynu. Dogodne położenie nad jeziorem Ryńskim, stanowiącym odnogę Szlaku Wielkich Jezior, stwarza możliwości turystycznego rozwoju wsi. Ładna okolica, w pobliżu las. Na turystów czekają: pensjonat "Sarmacja", kwatery prywatne i mała gastronomia. We wsi znajduje się sklep spożywczy.SKOP (zał. w 1553r.)
Wieś przy drodze Giżycko - Mrągowo. W 1938 roku nazwę miejscowości Skoppen zmieniono na
Reichenstein. We wsi znajduje się szkoła podstawowa i sklep.
Przystanek PKS (poł. m. in. Giżyckiem, Mrągowem i Rynem)SKORUPKI (zał. w 1494)
Wieś o charakterze letniskowym, nad jeziorem Tałty, może być punktem zarówno jednodniowej wyprawy, jak i dłuższego pobytu. Urocza okolica, bliskość lasu, malownicze jezioro, cisza i spokój - to główne atuty miejscowości, która w 1927 r. zmieniła nazwę, ze Skorupken na Schalensee. W pobliżu wsi odkryto cmentarzysko z pocz. n.e., świadczące o dawnym osadnictwie na tych terenach. We wsi czynny jest sklep spożywczy.SŁABOWO (zał. w 1563r.)
Osiedleni tu chłopi nie odrabiali pańszczyzny, ponieważ płacili wysoki czynsz. Na początku XVIII w. dżuma nie oszczędziła mieszkańców Słabowa, a pożar w 1916r. strawił niemal całą wieś. Nazwę Slabowen, w 1928 r. przekształcono na Langenwiese. W miejscowości funkcjonuje gospodarstwo agroturystyczne.
Przystanek PKS (poł. z Mrągowem i Rynem).STARA RUDÓWKA (zał. w 1663 r.).
Wybitny polski poeta Zbigniew Morsztyn wypędzony z kraju za ariańskie przekonania, otrzymał w Rudówce dwadzieścia włók (ok. 336 ha) w dzierżawę. Za jego czasów kwitło tu życie intelektualne arian (w 1684 r. odbył się synod Braci Polskich) .W XVIII w. mieszkało w okolicy jeszcze dwudziestu arian. W pobliżu wsi głaz upamiętniający rozstrzelaną przez żołnierzy radzieckich ludność cywilną i czterech jeńców wojennych.STERŁAWKI WLK. (zał. w 1387 r.) Najstarsza wieś na terenie Krainy Wielkich Jezior, założona przez Stefana i Andrzeja Rusinów. W 1590 wybudowano tu kościół, osiem lat później powstała parafia a w 1600 r. szkoła. W XVII w. Sterławki posiadały cztery karczmy i okazały dwór. W 1656 roku kościół i dwór spłonęły podczas najazdu tatarskiego. Świątynię odbudowano, lecz zawaliła się półtora wieku później . W 1806 r. na 1497 osób przystępujących do komunii był tylko dwudziestu Niemców. W poł. XIX w. rektorem szkoły w Sterławkach był znany działacz mazurski - Marcin Giersz. Nowy kościół powstał w 1832 r., istnieje do dziś i jest zabytkiem architektury. W 1868 r. miejscowość otrzymała połączenie kolejowe z Ełkiem i Królewcem. Sterławki Wielkie, to największa wieś na terenie gminy. Znajduje się tu szkoła podstawowa, filia biblioteki, stacja benzynowa, sklepy, bar, Zajazd "Biały Młyn" i kwatery prywatne. W okolicy, nad jez. Iławki - pole namiotowe. Niedaleko malownicze jezioro Dejguny.
Stacja kolejowa (poł. z Ełkiem, Olsztynem), przystanek PKSSZYMONKA (zał.wl503r.)
Jak w wielu okolicznych miejscowościach, w XVI w. mieszkali tu wyłącznie Polacy. Wieś położona jest nad jez. Szymoneckim (będącym zatoką jez. Jagodne) i ma letniskowy charakter. Pobliski Kanał Szymonecki (Szymoński) - to ulubione miejsce wędkarzy. Na kanale umiejscowiono przystań, można tu dopłynąć statkiem żeglugi mazurskiej. We wsi znajduje się kościół z II poł. XIX w. Czynne są placówki gastronomiczne, sklepy spożywcze i pole namiotowe.
Przystanek PKS (poł. z Giżyckiem, Mikołajkami, Rynem).TROS (zał. w 1551 -1553r. - ?)
W XVII w. wieś nazywała się Trzosy. Niedaleko przy drodze do Jeziorka - grodzisko. We wsi czynny jest sklep spożywczy.
Przystanek PKS (poł. m.in. Mrągowem , Rynem, Giżyckiem).WEJDYKI (zał. w 1415r.)
Początkowo mieszkała tu ludność pruska lub litewska. W XVI w. - wyłącznie Polacy. W XVII w. istniał w Wejdykach majątek szlachecki należący do rodziny Gardyńskich. W 1816 r. była tu kuźnia i szkoła . Wieś jest przepięknie położona nad jez. Ryńskim. W pobliżu pole namiotowe na wysokiej skarpie . Roztacza się stąd wspaniały widok na jezioro i malownicze wyspy. We wsi znajduje się obelisk z czasów napoleońskich i głaz upamiętniający ofiary I wojny światowej.ZIELONY GAJ (zał. w 1638 r.)
Wieś położona jest nad jez. Kotek Wlk., na Szlaku Wielkich Jezior i stanowi nader atrakcyjne miejsce dla żeglarzy. Nad jeziorem stanica wodna z przystanią, miejscami noclegowymi i małą gastronomią. Warto zwrócić uwagę na znajdujący się tu zespół dworsko -pałacowy z XIX w. Niedaleko , nad jez. Tałtowisko miejsca do biwakowania i punkt widokowy.

  • Twój notes:
©2024 PoznajMazury.pl